Saltar para: Post [1], Pesquisa e Arquivos [2]

LIBERDADE E BEM ESTAR

LIBERDADE E BEM ESTAR

O movemento anarquista en Cuba

29.11.16, uon

O movemento anarquista en Cuba

Fonte: http://acracia.org/663/

c2a1tierra-cuba1915

O movemento anarquista en Cuba foi importante e hexemónico durante varias décadas; a pesar do que sostén a historiografía oficial, atopamos outro lugar onde as ideas libertarias tiveron un papel predominante fronte aos que insisten en que só se produciu en España e como feito excepcional.

A finais da década de 1870, existía xa en Cuba un movemento obreiro ben organizado de carácter anarquista influído por España; trátase dunha forza precursora na illa da loita de clases, a organización sindical, o antirracismo e os dereitos da muller, segundo o historiador Frank Fernández. Na década dos 80, do século XIX, creáronse xa varias publicacións ácratas como El Obrero (1883) ou El Produtor(1887). Nese momento, o proletariado en Cuba estaba dividido en dous: os chamados unionistas, controlados polos patróns, e os anarquistas, unha poderosa escola socialista; insistimos en que o anarquismo era a principal forza revolucionaria, tal e como está documentado. Se apenas se falaba de Marx e Engels, os grandes pensadores anarquistas eran moi coñecidos entre os obreiros cubanos e españois traballadores nas tabaqueiras. O primeiro congreso obreiro en Cuba produciuse en 1887; nos acordos do mesmo pode comprobarse as adiantadas ideas dos anarquistas cando combaten pola igualdade entre brancos e negros nun contexto profundamente racista. É grazas a esa influencia ácrata no movemento obreiro que se producen grandes logros laborais e sociais. En 1888, fórmase outra combativa asociación obreira, a Alianza, que leva a cabo notables accións, dentro e fóra de Cuba (ao sur de Estados Unidos, hai enclaves industriais do traballo que tamén recollen a influencia anarquista); a gran bandeira libertaria é a fraternidade universal, por encima das razas e a nacións. Outra organización que propiciou o Congreso foi a Federación de Traballadores de Cuba, que pode considerarse a primeira asemblea de obreiros en Cuba reunidos de forma permanente para levar a cabo as súas aspiracións sociais. A exitosa folga dos obreiros do gremio tabacalero, iniciada en outubro de 1887, tivo o paraugas protector da Federación, a Alianza eEl Produtor.

Enrique Roig San Martín.
Enrique Roig San Martín.

Unha das figuras libertarias máis prestixiosas foi Enrique Roig San Martín (1843-1889), ideólogo e organizador do movemento anarquista cubano, actor principal no citado congreso de 1887. Desde a publicación El Produtor, Roig orientará e alentará as folgas dos obreiros; os anarquistas logran en menos dun ano (1888) dúas folgas importantes nun mesmo sector, levan á práctica as súas ideas, establecen un vínculo solidario con compañeiros de fóra e inician a loita de clases en Cuba. Roig, notable escritor e pensador, representaba as máis avanzadas ideas anarquistas, por encima das republicanas tamén contrarias ao colonialismo español. É esta influencia ácrata a verdadeira protagonista daqueles inicios da organización obreira en Cuba, por encima de intereses electorais e pactos gobernamentais que puidesen ter outras forzas.

En 1890, celébrase o 1 de maio por primeira vez en Cuba, como un gran acto masivo e público de desafío aos patróns; foi un longo desfile de obreiros, brancos e negros, cubanos e españois, homes e mulleres, todos unidos respondendo o ideal libertario de fraternidade. Aproveitouse aquel acto para lanzar unha severa crítica ao sistema colonial español cos seus abusos laborais e morais. Durante a Guerra de Independencia Cubana, os anarquistas comprenderon que non podían manterse divididos das forzas separatistas, xa que o integrismo español pretendía usar aos ácratas para fragmentar a oposición ao colonialismo; por suposto, iso non implicou a renuncia a ningún ideal nin á transformación revolucionaria.

Precisamente, foi a carismática figura de José Martí a que empuxou a tantos anarquistas para abrazar a causa independentista, aínda que moitos deles permanecesen fieis ás súas ideas socialistas e libertarias. En 1892, Martí impulsa a fundación do Partido Revolucionario Cubano (PRC), que non pode considerarse unha mera forza electoralista e si un movemento revolucionario ao estar composto de grupos autónomos heteroxéneos e por propiciar a descentralización e a democracia directa; dous daqueles grupos, denominados clubs, eran anarquistas baixo os nomes de Roig San Martín e Fermín Salvochea. Martí, a pesar de ter unhas ideas sociais avanzadas, non cría na loita de clases por considerar que desembocaba na violencia; os propósitos dos anarquistas estiveron ben diferenciados dos de Martí, xa que non consideraban un obxectivo final unha república democrática independente, aínda que si a valoraban como un marco de maiores liberdades para continuar o labor revolucionario.

As promesas de cambios sociais sostidas por Martí desaparecen coa súa morte prematura en 1895 en combate contra as tropas españolas. Naquel proceso bélico de loita pola independencia, os anarquistas estiveron divididos: algúns se converteron en combatentes e outros foron contrarios á guerra civil, aínda que non houbo división radical entre as dúas posturas e, en xeral, os ácratas colaboraron cos separatistas dun modo ou outro. Con todo, hai que facer fincapé na forza dos principios anarquistas, segundo os cales, nin a guerra civil nin a posterior república independente levarían á verdadeira liberdade social; moitos outros países servían como exemplo e neles continuábase perseguindo ao movemento anarquista. Era a primeira vez que se discutiu no anarquismo, a nivel internacional, sobre a conveniencia ou non de participar nunha guerra de independencia; en España, a crueldade da guerra e a política de Cánovas del Castillo propiciou unha gran tensión social na que os anarquistas tiveron un papel principal; as vítimas ácratas en Montjuic e os horrores coloniais en Cuba e Filipinas, empuxaron ao anarquista Angiolillo a asasinar a Cánovas en agosto de 1897. O seu sucesor foi Mateo Sagasta, que decretou unha autonomía para Cuba, algo que non satisfaceu a ninguén, o que foi aproveitado polos Estados Unidos para iniciar unha guerra contra España; aquilo desembocou na derrota e perda das súas colonias por parte do goberno español. O separatismo cubano foi tamén finalmente derrotado, xa que Cuba pasou da autonomía tuteada por España ao proteccionismo económico norteamericano.

En 1899, os anarquistas reorganizáronse baixo a Alianza de Traballadores, obxecto moi pronto da represión estatal; en setembro dese mesmo ano, tamén nace unha nova organización obreira, a liga Xeral de Traballadores, con importante influencia libertaria a pesar de ter un perfil moderado. En febreiro de 1900, o gran pensador e escritor anarquista Errico Malatesta foi a Cuba para dar conferencias e entrevistas para diversas publicacións; moi pronto, dita xira será tamén reprimida polas autoridades. Ao seu regreso a Estados Unidos, Malatesta escribirá un artigo no que dará a súa visión sobre Cuba, lembrando que o problema social continúa na república e instando os compañeiros a que tomen «o seu posto entre os elementos máis adiantados (…) loitar pola emancipación integral da humanidade». A comezos do século XX, efectivamente, os anarquistas seguiron criticando inxustas situacións sociais e laborais que persistían; ao redor de 1902, xunto a outras organizacións sindicais, os anarquistas tentan organizar a industria do azucre, principal en Cuba, pero os propietarios responden mesmo con asasinatos. O panorama social naqueles anos non podía ser máis frustrante; igual que en España, liberais e conservadores alternábanse no poder e ningún deles tiña a máis mínima conciencia social. A única diferenza era que, mentres os conservadores perseguían sen máis aos anarquistas, os sectores máis progresistas do Partido Liberal trataban de atraelos con pequenos favores para manipulalos.

Como é lóxico, os anarquistas tentarán tamén en Cuba incidir na educación para preparar a futura revolución social e como alternativa ás escolas católicas e estatais; un dos modelos será a pedagoxía da Escola Moderna de Francisco Ferrer, como pode verse en manifestos publicados en 1908 nas publicacións ¡Tierra! e La Voz del Dependiente.

A partir de 1911, despois dunha folga pouco exitosa en diversos sectores, iniciouse unha nova represión e moitos anarquistas cubanos foron encarcerados mentres que outros españois foron deportados. Os gobernos na república cubana serán cada vez máis autoritarios. En 1915, prodúcense novas deportacións debido ás leis contrarias ao anarquismo e a periódico ¡Tierra! é suspendido. Naquel momento, nace un documento chamado Manifiesto de Cruces, de notable redacción literaria e forte combatividade anarquista, que tivo unha gran repercusión; era a resistencia dun grupo de traballadores fronte ao destino de fame e represión que herdaban xeración tras xeración.

Alfredo López.
Alfredo López.

En 1917, iníciase na Illa un período ditatorial con grandes convulsións sociais; o local anarquista máis notable daquela época foi o Centro Obrero de la Habana, desde o que se planificaron nos anos seguinte todo tipo de folgas, boicots e actividades. En 1920, con certa calma social iniciada, houbo un Congreso ácrata na Habana onde se acorda a formación dunha Confederación Nacional de Traballo; nese momento, os ácratas seguen estando á cabeza do movemento obreiro en Cuba. A etapa máis construtiva do anarquismo en Cuba iníciase nese momento, cun goberno moderado no poder: proliferan as publicacións libertarias, edítanse libros e folletos, créanse ateneos, centros obreiros e clubs naturistas; os anarquistas, naqueles anos, son os primeiros que, sen moitos medios e con total autonomía, organizan, agrupan e orientan á maior parte dos traballadores do campo e a cidade nun esforzo sen parangón na historia de Cuba. Merece a pena destacar o nome de Alfredo López, de filiación netamente anarquista, figura que emerxe do Congreso de 1920 e, desgraciadamente, ten o seu fin en 1926 ao ser asasinado. López é un dos promotores da creación da Federación Obrera de la Habana (FOH), en 1921, que non está formado exclusivamente por sindicatos anarquistas, pero si son os máis numerosos e as ideas libertarias son as de maior influencia; a pesar de contar coa oposición dalgúns anarquistas, partidarios dunha organización netamente anarcosindicalista, en xeral termináronse aceptado as posturas unitarias de Alfredo López.

En 1925, celebrarase o Segundo Congreso Nacional Obrero (febreiro) e o terceiro en agosto; neste último decídese a creación da Confederación Nacional Obreira Cubana (CNOC), a cal reúne a todos os sindicatos, irmandades, unións, gremios e asociacións proletarias de Cuba; a influencia do anarcosindicalismo no Congreso é innegable. Nas Actas do Congreso da Fundación da CNOC estiveron os acordos do rexeitamento á acción electoral, a demanda das oito horas, o dereito a folga e o profundo desexo de non burocratizar a organización; por primeira vez na historia de Cuba, unha muller é nomeada presidenta, Juana María Acosta.

O triunfo electoral do Partido Liberal, á fronte do cal estaba Gerardo Machado, iniciou unha crise das ideas anarcosindicalistas en Cuba. O moi autoritario Machado foi consciente de que a CNOC era un obstáculo para os seus obxectivos políticos, polo que estimulou aos elementos máis reformistas da organización obreira, mentres que a á máis progresista dos liberais desapareceu por completo. Iniciouse unha forte política de desprestixio e represión sobre os anarquistas, como non coñecera a Illa na súa historia sindical; non se fixo esperar a resposta dos elementos máis radicais dentro do anarquismo contra Machado, incluíndo o intento de magnicidio, creándose grupos de acción e fundouse a Federación de Grupos Anarquistas de Cuba (FGAC). A ditadura de Machado ten o seu fin en 1933 debido a un serie de factores políticos, non sen antes levar a cabo criminais actos represivos; naquela caída, tiveron un papel protagonista os anarquistas, atrincheirados na FOH. A FGAC denunciará despois mediante un manifesto a deriva colaboracionista da CNOC, na que os comunistas tiveron un papel importante

Despois da ditadura de Machado, os anarquistas non quedan nunha boa posición, xa que as súas máis esforzadas activistas e orientadoras foran vítimas da represión estatal. Así, cando en setembro de 1933 prodúcese un golpe de estado, contra un goberno provisional cimentado polos Estados Unidos que substituíra ao de Machado, os anarquistas atópanse nun estado preorganizativo. O novo é un goberno de perfil esquerdista e presuntamente revolucionario; o desafío que lanzaron á embaixada norteamericana, xunto á súa política intervencionista, supuxo que non durará máis de 100 días. Ante diso, promulgara unha lei que afectaría notablemente o movemento anarquista; pola mesma, os patróns non podían empregar a máis do 50% de traballadores estranxeiros, polo que moitos militantes libertarios tiveron que abandonar o país e trasladarse a España, lugar onde lles esperaría a cruenta Guerra Civil. En Cuba, os comunistas comezaban a influír sobre a clase obreira e lanzaban todo tipo de infundios sobre os anarquistas; entre eles, as acusacións de ser axentes ao servizo dos Estados Unidos, e mesmo tachándolles de fascistas, algo que antecederá ás acusacións que virán tras o triunfo da revolución de Castro. Pola súa banda, Fulgencio Batista estaba a converterse no protagonista do réxime, axudado polos Estados Unidos, pola burguesía e polo capitalismo en xeral; estableceuse unha ditadura á que, por suposto, opuxéronse os anarquistas a pesar de que a situación para eles non supuxese unha gran diferenza. Hai quen menciona certa dificultade, no movemento anarquista, para facer entender á nova xeración cos veteranos sobreviventes de tan convulsos tempos, os cales atrincheiráronse na Federación de Grupos Anarquistas de Cuba; os mozos, pola súa banda, fundaron na Habana a Mocidade Libertaria de Cuba.

En 1936, ao comezar a Guerra Civil Española, os anarquistas cubanos crean na Habana a Solidariedade Internacional Antifascista para axudar á CNT e a FAI; a solidariedade cos españois, a pesar da depresión económica na Illa, foi considerable e moitos libertarios cubanos acudiron a loitar no conflito español. Coa derrota republicana, moitos dos sobreviventes foron repatriados a Cuba, os cales foron obxecto da solidariedade dos compañeiros cubanos grazas a un notable esforzo solidario. Cabe destacar que Cuba foi un lugar que serviu de trampolín para situar no continente aos anarquistas exilados, desde Chicago a Buenos Aires.

II Congreso de la ALC.
II Congreso da ALC.

A finais da década dos 30, o movemento obreiro estaba controlado polos comunistas, baixo a tutela do Estado; o Partido Comunista Cubano pactara con Batista, apoiándoo electoralmente, e leste soubera devolverlle o favor. En 1940, grazas a dereitos garantidos pola Constitución cubana, na redacción da cal interviñeron representantes de todas as clases sociais, os anarquistas puideron organizarse mellor. A SIA e a Federación de Grupos Anarquistas de Cuba disolvéronse e naceu a Asociación Libertaria de Cuba, que tivo o seu primeiro congreso en 1944 e o segundo en 1948 co discurso inaugural de Augustin Souchy, que representaba á Alianza Internacional de Traballadores e que tivera unha activa participación na CNT, na Revolución española e nas Xornadas de Maio de 1937; o órgano oficial da Asociación denominarase Sociedade Gastronómica, publicado sen interrupción ata a súa clausura en 1960 polo réxime castrista.

A partir do comezo da década dos 40, os anarquistas esforzaranse a nivel organizativo e fundaranse grupos de acción entre estudantes e obreiros desexosos de paliar a influencia comunista. A partir de 1947, prodúcese un novo renacer libertario e na Habana publícanse algúns boletíns de propaganda e información asinados pola Federación de Mocidades Libertarias de Cuba, así como un Boletín da subdelegación da CNT de España. Grazas ao prestixio e honestidade dos militantes anarcosindicalistas lógrase influír sobre o sindicalismo oficial, orientando a numerosos sectores como os de transportes, gastronomía, construción ou plantas eléctricas. Os anarquistas do interior da Illa crean as Asociacións Campesiñas para que os aldeáns máis humildes, sen terra nin recursos, se organicen; xa tempo atrás, os ácratas estableceran exitosamente colectividades agrícolas libres no sur de Oriente.

Un documento importante que saíu do mencionado Segundo Congreso da ALC, en 1948, publicouse ese mesmo ano en forma de folleto cunha serie de ditames; contemplábase no mesmo a creación dunha sociedade libertaria en Cuba, apelando a todos os sectores económicos e sindicais, declarábase o movemento anticapitalista e antiimperialista (aludindo, tanto a EEUU, como á URSS), e arremetíase contra os comunistas de perfil estalinista e contra a Igrexa católica. Un Terceiro Congreso produciuse en marzo de 1950 coa intención de influír definitivamente sobre o movemento obreiro e desposuírlle de toda deriva burocrática e influencia sectaria; a pesar de querer tamén orientar a independencia do sindicalismo oficial, representado pola Confederación de Traballadores de Cuba, trátase de crear outra organización independente, algo que fracasou debido aos numerosos obstáculos reformistas, comunistas e gobernamentais. Merece a pena destacar naqueles tempos unha publicación anarquista iniciada en abril de 1950, Estudios. Mensuario de Cultura, editada na Habana; tratábase dunha revista moderna con excelente contido. Pola súa banda, continuábase editando El Libertario desde a década anterior, en formato xornalístico, o cal se clausuraría oficialmente en abril de 1952.

En marzo de 1952, Batista dirixiría un golpe de estado violando o principio constitucional cubano; con todo, o contexto popular é en xeral de bastante indiferenza por ser o goberno anterior extremadamente corrupto. Os comunistas, a pesar de que non recobran a súa primacía na CTC, pactan con Batista. Os anarquistas, como non podía ser doutra maneira, foron uns activos combatentes contra a ditadura xunto a diversos grupos guerrilleiros e mesmo participaron no Movemento 26 de Xullo fundado por Fidel Castro. En marzo de 1955, os anarquistas convocan unha denominada Conferencia Nacional Libertaria na que se confirman os principios de loita pola liberdade fronte ao réxime ditatorial, algo co que serán coherentes ata o final; destacamos un folleto publicado en 1956, chamado Proyecciones libertarias, no que se denunciaban os desmáns da ditadura e prevíñase ante o movemento de Fidel Castro. Pola súa banda,Solidaridad Gastronómica, órgano da ALC, continuaba publicándose defendendo os principios anarquistas a pesar das dificultades. En abril de 1957, celebrouse a Conferencia Anarquista Americana, en Montevideo, á que a ALC enviou dous delegados; nos acordos, decidiuse combater severamente todas as ditaduras en Latinoamérica, incluída por suposto a cubana. O réxime de Batista perseguirá aos anarquistas, os cales se uniron á loita armada contra a ditadura.

Os intereses norteamericanos e os da burguesía cubana considéranse en perigo naqueles momentos e xa non ven a Batista como un aliado, polo que financiarán ao resistente movemento castrista; o historiador Frank Fernandez considera que, a pesar da propaganda posterior, a violencia armada contra Batista de Castro nunca tivo unha base obreira e campesiña, senón que foi en gran medida obra do capitalismo e da burguesía. O Partido Comunista empeza a negociar con elementos afíns entre os guerrilleiros, para facelo posteriormente co propio Castro; este, pronto asinará en Caracas un pacto con toda a oposición, mentres di manter un programa de xustiza social e reformismo político ao estilo da Constitución de 1940. En 1958, Batista xa non podía conter aos rebeldes e fuxiu de Cuba; comezará outra etapa para a Illa e para o movemento anarquista.

Lembremos o mencionado folleto Proyecciones libertarias, onde xa se advertía sobre a figura de Castro e o seu afán desmedido de poder. Os libertarios desconfiaban de Fidel, pero non así a burguesía os políticos e a embaixada estadounidense, que esperaban poder manipularlle ao seu gusto. Moi pronto, creouse un goberno que sentou as bases para a posterior represión; os chamados Tribunais Revolucionarios levaron a cabo xuízos sumarísimos e restableceron a pena de morte, levada á práctica tamén por motivos políticos. A pesar de que os elementos anarcosindicalistas serían pronto apartados do movemento obreiro, publicacións libertarias como Solidaridad Gastronómica e El Libertario mostráronse nun primeiro momento cautos e mesmo favorables cara ao goberno revolucionario. Con todo, a Asociación Libertaria de Cuba deixou claras as súas reticencias cara ao novo panorama político e denunciarán a perda de autonomía do movemento obreiro e a progresiva influencia do Partido Comunista, que paradoxalmente gozou de privilexios na ditadura de Batista. Merece a pena nomear o caso dun dos barbudos protagonistas da triunfante insurrección contra Batista, Camilo Cienfuegos, fillo dun antigo anarquista, que desapareceu moi pronto nun accidente de aviación en outubro de 1959. A carismática figura de Camilo foi utilizada polo réxime de Castro facendo crer ao anarquismo internacional que era un militante libertario; existen evidencias de que nada tiña que ver Cienfuegos co anarquismo e que foi unha mera artimaña para atraerse as simpatías do movemento libertario.

Conscientes do desastre da deriva autoritaria do réxime castrista, os anarquistas, en 1960 realizaron unha Declaración de Principios levada a cabo pola Agrupación Sindicalista Libertaria (siglas que escondían, por medo á represión, á Asociación Libertaria de Cuba) na que se atacaba ao Estado de todas as formas posibles, ao centralismo agrario proposto pola Reforma Agraria Gobernamental, así como ao nacionalismo, ao militarismo e ao imperialismo. Os anarquistas facían énfases unha vez máis na liberdade individual (como base para a liberdade colectiva), no federalismo e na educación libre. Era un sincero e feroz ataque ideolóxico á chamada Revolución Cubana, e as acusacións aos seus autores de estar a soldo dos Estados Unidos non tardaron en chegar.  Despois daquilo, o anarquismo e o anarcosindicalismo non puideron exercerse ao erradicarse a liberdade de prensa e non poder facerse propaganda das ideas. Poucos militantes quedaron en Cuba, sufrindo un miserable despotismo. A mediados de 1960 comezou o éxodo dos anarquistas cara a Estados Unidos, país elixido numerosas veces por aqueles perseguidos que o consideraban un lugar con oportunidade de gañarse o sustento e tamén pola súa proximidade para proseguir a loita. No verán de 1961, constituíuse en Nova York o Movemento Libertario Cubano no Exilio (MLCE); paralelamente, naceu en Miami outro grupo similar. Por outra banda, en agosto de 1961 publicouse en Santiago de Chile un panfleto asinado pola Federación Anarquista Internacional co nome de Manifesto dos anarquistas de Chile sobre a Revolución Cubana ante os imperialismos ianqui e ruso, que tivo unha pobre distribución e sufriu o boicoteo marxista; nel denunciábase o castrismo por primeira vez a nivel hemisférico e seguía a mesma liña do publicado na Habana polos libertarios.

Abelardo Iglesias.
Abelardo Igrexas.

A posición anarquista con respecto ao castrismo estaba xa clara, a pesar das ambigüidades de certas figuras do anarquismo internacional, especialmente en Europa. A incansable actividade intelectual dalgúns anarquistas cubanos fai que se expoñan con claridade meridiana conceptos como os seguintes: «expropiar empresas capitalistas, entregándoas aos obreiros e técnicos, iso é revolución»; «pero convertelas en monopolios estatais nos que o único dereito do produtor é obedecer, isto é contrarrevolución». En 1963 viu a luz en Buenos Aires un folleto de preto de 100 páxinas chamado Revolución e ditadura en Cuba, escrito polo anarquista cubano Abelardo Igrexas, onde se especifican a submisión á política exterior soviética e a «táctica correcta» que supón a «Guerra revolucionaria». Con todo, a finais da década, a propaganda do castrismo parecía estar a gañar a batalla e demasiados medios libertarios de Europa e América Latina tendían cada vez máis a apoiar a Revolución Cubana, tendo que soportar o MLCE novas acusacións de estar ao servizo da reacción. O historiador Frank Fernández sitúa un punto de inflexión coa publicación en 1976 en Canadá do libro The Cuban Revolution: A Critical Perspective (A Revolución cubana: un enfoque crítico), de Sam Dolgoff, excelentemente distribuído e que «fixo un impacto demoledor entre as esquerdas en xeral e os anarquistas en particular». O libro constituíu un certeiro enfoque crítico do castrismo, recollendo a loita do MLCE e propiciando o seu recoñecemento internacional. En 1979, o MLCE iniciou tamén unha nova publicación, Guángara Libertaria, que en 1985 terá xa corresponsables por todo o mundo; chegará a ser a principal publicación anarquista en Estados Unidos, pero a súa actividade cesará en 1992 a pesar de que os seus membros seguirán estando moi activos.

A comezos do século XXI, superadas as polémicas do pasado, non existen practicamente anarquistas que puidesen xa defender ningún tipo de evolución libertaria dun réxime totalitario baseado no control absoluto e na máxima explotación por parte do Estado e do capital; lembraremos que na Illa operan empresas do capitalismo internacional, a pesar do bloqueo dos Estados Unidos, o cal dificulta os intercambios comerciais, pero non os impiden. Os anarquistas que abandonan a Illa dos anos 70 para acá forman unha nova xeración do Movemento Libertario Cubano no Exilio, rede da que forman parte ácratas de diversas partes do mundo. Esta organización nada ten que ver coa reaccionaria oposición de Miami, pero si lle merece o respecto desoutra, maioritaria, que talvez non teñan un proxecto político revolucionario, pero si cre no establecemento dun esquema de liberdades elementais e no respecto aos dereitos humanos.

Respecto ao interior da Illa, Cuba Libertaria é o boletín do Grupo de Apoio aos Libertarios e Sindicalistas Independentes en Cuba (GALSIC), cuxo primeiro número aparece en febreiro de 2004. O GALSIC é un grupo informal, sen unha estrutura organizativa permanente, que ten a intención de coordinar de forma puntual para difundir iniciativas e información en apoio dos libertarios e os sindicalistas cubanos na súa loita contra o réxime ditatorial dos Castro. Octavio Alberola, o veterano anarquista, é un dos activos promotores desta iniciativa; el considera que existe unha disidencia maioritaria en Cuba non vinculada cos Estados Unidos, a pesar de non ter presenza mediática, tanto por intereses do réxime cubano como do goberno estadounidense. O sindicalismo independente en Cuba sabe que ten unha ardua tarefa, primeiro pola loita contra o goberno cubano, logo por combater mañá contra a implantación do capitalismo cubano moi probablemente aliado coas mafias burocráticas que actualmente detentan o poder na illa. Como é lóxico, o sistema totalitario imposibilita a cuantificación real dos grupos anarquistas en Cuba, os contactos co exterior son mínimos debido á feroz represión e aos escasos medios, pero a recado que existirá un novo auxe tras o fin do réxime autoritario.

Capi Vidal

Fontes:
Carlos M. Estefanía, “España e o anarquismo en Cuba”.
Carlos M. Estefanía, “Os anarquistas cubanos a fins do século XIX: os libertarios e a guerra do 95”.
Frank Fernández, O anarquismo en Cuba (Fundación Anselmo Lorenzo, Madrid 2000).
Frank Fernández, “Os precursores do Primeiro de Maio. A primeira xornada, A Habana 1890”, en Germinal. Revista de Estudos Libertarios núm.8 (outubro 2009).

Cuba Libertaria. Boletín do Grupo de Apoio aos Libertarios e ao Sindicalismo Independente en Cuba.
Entrevista con Octavio Alberola sobre a perspectiva antiautoritaria en Cuba.
Entrevista ao Movemento Libertario Cubano no Exilio.